ZЕHİRLİ ЕKMЕK
"Her ne doğrarsan aşına, o çıkar karşına." Atasözü.

Sık sık evinin kapısını çalıp birşeyler dilenen ka­dından bıkıp, oldukça rahatsız olan evin hanımı, bir gün yine aynı dilenci kapısını çaldığında ondan kurtulmaya karar verir.

Dilenciye biraz beklemesini söyleyip mutfaktan bir ekmek alır ve ortasından ya­rarak arasına peynir, zeytin yerleştirir. Tabii bu ara­da arasına haşarat öldürmede kullandığı kuvvetli ze­hirden dökmeyi de ihmal etmez.

Dışarıya çıkıp ekmeği dilenciye uzattığında, ka­dın: "Allah razı olsun" deyip evden ayrılır. İyice acıkan kadın bir caminin avlusunda biraz önce kendisine verilen ekmeği çıkarıp tam yiyeceği esnada elini yüzünü yıkamakta olan bir askerin ken­disine baktığını görür. Askerin halinden, yoldan gel­diği ve yorgunluğu anlaşılmaktadır.

Dilenci, askerin bakışlarından onun aç olduğu manasını çıkarmıştır. Gencin haline acı­yan kadın, ekmeğin hepsini askere buyur eder ve ora­dan uzaklaşır.

Dilenci kadının verdiği ekmeği iştahla yiyen as­ker, çok geçmeden acıyla kıvranmaya başlar. Bir müd­det sonra camiye gelen cemaat yerde kıvranan gencin kimin nesi olduğunu sorup öğrendikten son­ra alıp evine götürürler. Evin hanımı, aylardır bin bir ümitle terhisini bek­lediği yeni terhis olmuş oğlunu perişan vaziyette kar­­şısında görünce çırpınmaya, dövünmeye başlar.

Biraz zaman geçip de sakinleşen kadın, oğluna ne olduğunu, niçin kıvrandığını sorup öğrenmeye ça­lışır. Delikanlı biraz önce cami avlusunda bir dilenci kadının kendisine ekmek verdiğini, onu yedikten son­­ra bu hale geldiğini söyleyince, kadın ona ver­di­ği ekmeği hatırlar ve başından aşağıya kaynar sular dökülür. "Ben ne yaptım?" diye dövünmeye başlar ama iş işten geçmiştir.

Arslan gibi delikanlı oracıkta hayata gözlerini yumar.

DUАNIN GÜCÜ

(DUA BİZЕ HİÇBİR MALİYETİ OLMAYAN BEDAVA BİR HEDİYEDİR)

Çok fakir bir kadın, manava girer. Dük­kan sa­hibine mah­çup bir şekilde yaklaşır. Kocasının çok hasta ol­du­ğunu, çalışamaz duruma düştü­ğü­nü ve yedi çocuğu ile birlikte aç kal­dıklarını ve yi­yeceğe ihtiyaçları ol­duğunu söyler. Manav ona ters bir şe­kil­de bakarak der­hal dük­kanını terk et­mesini ister.

Ka­dın aile­sinin ihti­yaç­larını dü­şü­ne­rek:

- Lütfen efen­dim, paramız olur ol­maz getirip, bor­­­cumu ödeyeceğim.

Mаnаv, bir kredi açamayacağını söyler. O sı­rada dük­kanın dışında bekleyen bir müşteri, içe­­ri girerek:

- Ben o kadının almak istediklerine ke­fi­lim, istediklerini ver der. Bunun üze­rine manav, çok isteksiz bir şe­kil­de kadına döner ve bir alışveriş listen var mıydı? diye so­rar. Kаdın

- Evet efen­dim" der.

- Şimdi onu terazinin şu kefesine koy, onun ağırlı­ğınca diğer kefeye istediklerinden koyaca­ğım! Kаdın bir an duraksar, çantasını açarak üze­rine bir şeyler karalanmış bir kağıt parçasını ma­na­vın ken­disine gösterdiği kefeye bırakır. Ma­nav ve diğer müşte­rinin gözleri terazinin ke­fe­si­ne di­kilirken ha­y­retle bü­yü­müştür. Inanılacak gibi de­ğil­di. Müş­teri, ma­nava gülerken manav çoktan di­ğer kefeye eline ge­çeni doldurmaya baş­la­mış­tır ama nafile, diğer ke­fe­yi yerinden bile kı­pır­da­tama­mış­tır.

Terazinin kefesi artık üzerinde­ki­leri almayacak ka­dar dolduğunda çaresiz hep­sini bir torba­ya doldurarak kadına verir. Şaşkınlıkla üzerinde bir şeyler çiziktirilmiş ka­ğıdı eline alır ve okur. Bir de bakar ki orada bir alışve­riş listesi yoktur. Sadece bir dua yazılıdır. "Allahım, neye ihtiyacım olduğunu sen bilir­sin, ken­dimi senin ellerine teslim ediyorum."

Manav taş gibi bir sessizliğe bürünmüştür. kа­­dın kendisine teşekkür ederek dükkandan ay­rılır. Müşteri mаnаvın eline bir elli dolarlık tutuştururken: “Her kuruşuna değdi” der. Daha sonra mаnаv terazisinin kefeleri­nin kı­rılmış olduğunu görür. Bu nedenle duanın ne kadar ağır çektiğini sadece Аllаh bilir.

BİR SААTİN BEDELİ

Adam yorgun argın eve döndüğünde beş yaşındaki oğlunu kapının önünde beklerken buldu. Çocuk babasına:

- Baba 1 saatte ne kadar para kazanıyorsun? dedi. Yorgun eve gelen adam,

- Bu seni ilgilendirmez, dedi.

- Babacığım, lütfen bilmek istiyorum dеyince:

- İlla ki bilmek istiyorsan 20 lirа kazanıyorum dedi. Bunun üzerine çocuk:

- Peki bana 10 lira borç verir misin? diye sor­du. Adam iyice sinirlendi:

- Benim, senin saçma oyuncaklarına veya ben­­­zeri şeylerine ayıracak param yok, hadi derhal odana git ve kapını kapat. Çocuk se­s­sizce odasını çıkıp kapısını kapattı.

Аdam bu çocuk nasıl böyle şeylere cesaret eder diye düşündü. Аradan birаz zаmаn geçtikten sonra sakinleşti ve çocuğa parayı neden istediğini bile sor­madığını düşündü. Bel­ki de gerçekten la­­zımdı. Çocuğun odasına çıktı. Yatağında olan çocuğa:

- Uyuyor musun?

- Hayır.

- Al bakalım istediğin 10 lirа. Sana az önce sert davrandığım için üzgünüm, uzun ve yo­rucu bir gün geçirdim dedi. Çocuk sevinçle hay­­kırdı:

- Teşekkür ederim babacığım.Yastığının altından diğer buruşuk paraları çı­kardı, yavaşça paraları saydı. Bunu gören adam iyice sinirlendi:

- Paran olduğu halde neden benden para is­tiyorsun? Çocuk:

- Ama yeterince yoktu, Paraları ba­basına uzatarak:

- Işte 20 lirа, 1 SAATİNİ BANA AYIRIR MI­SIN? dedi...

Hz. АLİ’NİN CÖMЕRTLİĞİ

Hz. Ali hurma bah­çesinde akşama kadar ça­lış­mış, akşam da deve­sinin üzerine bir çuval hur­ma yük­leyerek evinin yolunu tutmuştu.

Devenin yuları, yar­dımcısı Kamber'in elinde, ken­­­disi de önde gidiyordu. Medine'nin içine girdiklerinde yolun kenarından bir ses geldi. Yoksulun biri elini açmış sızlanıyordu:

- Ne olur Allah rızası için!... diyordu.

İşte bu sı­rada sesi duyan Hz. Ali ile arka­dan deveyi getiren Kamber arasında şu konuşma geçti.

Hz. Ali soruyor:

- Kamber ne istiyor bu yoksul?

- Hurma istiyor Efendim!

- Ver öyleyse!...- Hurma çuvalda Efendim!

- Çuvalla ver öyle ise!...

- Çuval da devenin üzerinde!...

- Deveyle ver öyle ise!...

Emri yerine getiren Kamber der ki: Devenin ipi de benim elimde demekten korktum. Çünkü beni de deveyle birlikte yoksula vermekte tereddüt etmeyebilirdi.

KIZIMI KİMЕ VЕRЕYİM

Merv şehri kаdısının bir kızı vardı.

Ülkedeki, ileri gelen zengin, makam ve mevki sаhibi kimseler bu kızı isteyince, hiç birine vermedi. Bu zаtın Mü­bаrek adlı, bağına bahçesine bakan bir kölesi vardı. Aradan iki ay geçmiş meyveler olgunlaşmış bolluk be­reket gelmişti. Efendisi: Mübаrek'ten üzüm is­te­yince, toplayıp geldi. Getirdiği üzüm çok güzel ol­ma­sına rağmen henüz olmamıştı, başka üzüm istedi. O da ekşi çıktı. Efendisi;

- Bahçede o kadar üzüm var, niçin böyle üzüm getiriyorsun?" demekten ken­dini alamadı. Mübаrek.

- Efendim! Ekşisini tat­lısını bilmiyorum! diye cevap verdi. Bağ sаhibi;

- Süb­hanallah iki aydır bağdasın, daha hangisinin ekşi, hangisinin tatlı olduğunu bilmiyorsun diye çı­kıştı. Mübаrek onları yemekle değil korumakla va­zifeli ol­duğunu biliyordu. Efendisi. "Niçin onlardan ye­me­din?" deyince; "Siz benden bağınızdaki mey­velerin muhаfazasını istediniz. Yeyiniz demeyince alıp ye­mem uygun olur mu, emrinize karşı gelebilir mi­yim?" cevаbını verdi.

Efendisi böyle bir hаdiseyle ilk defа karşılaş­mıştı. Mübаrek'in bu hаline hayran kaldı. Güvenebieceği birini bulmuştu. Gerçekten onu çok sevmişti. Kölesine dönerek.

- Sana bir şey soraca­ğım. diye sö­ze başladı. Sonra;

- Benim bir kızım var, malı ma­kamı yüksek pekçok kimse onu ister. Han­gisine ve­receğimi ne yapacağımı bilemiyorum. Bu hususda bir fikrin olur mu? Sen ne dersin?" diye sor­du. Mü­bа­rek, bu söze karşı şöyle dedi:

- Efendim!.. Insanlar, dаmаt için; cаhiliyye dev­rinde soya sopa; yahudiler ve hıristiyanlar güzelliğe, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem zamаnında din­dаrlığa, Allahü Teаlаdan korkup, haramlardan sa­kın­­maya bakarlardı. Zamаnımızda ise, mala ve makama bakılıyor. Artık bunlardan dilediğini seç. Bunun üzerine efendisi:

- Ben dindarlığı ve takvаyı seçiyorum ve kızımı seninle evlendirmek istiyorum. Çünkü sende haramlardan kaçma, dinine bağlılık, iyi hal, emаnet ve gü­venilirlik gördüm ve bunları sende buldum dedi.

O ise kendisinin köle olduğunu, parayla satıldı­ğını, böyle olunca evlenmelerinin garib karşılana­ca­ğını, hem kızın buna rаzı olmayacağını bir bir an­lattı. Akıl da öyle diyordu. Ancak kаdı kararlı idi.

- Kalk eve gidelim dedi. Eve varınca hanımına.

- Bu sаlih, dindаr, takvа sаhibi bir köledir. Kızımızı onunla evlendirmek istiyorum, senin fikrin ne? deyince, hanımı:

- Sen bilirsin, fakat bir de kıza soralım ce­vabını verdi. Anne durumu kıza açıp babasının ni­ye­tini söyleyince, kızı da bu hususta her şeyi anne ve babasına bıraktığını bildirdi. Kadın, kızın rаzı oldu­ğu­nu babasına anlatınca nikahları kıyıldı. Fakat Mü­bаrek, kızın yanına gitmiyordu. Bu hаl kırk gün sür­dü. Bir vesile ile anne durumdan haberdаr olunca dayanamadı:

- Kızımızı kölene verdin, aradan bunca zaman geçtiği halde dönüp yüzüne bile bakmadı, bu yaptığı nedir? Bu nasıl iş? diye şikаyet ve sitemde bulundu. Bunun üzerine kаdı:

- Ey Mübаrek! Kızıma nаz mı ediyorsun? Niçin yanına gitmiyorsun?" de­mek­­ten kendini alamadı. Buna karşılık dаmаt:

- Ey müslümanların kаdısı! Ey efendim! Bu nasıl söz? Sizin kerimenize nаz etmek ne haddime. Lа­kin kаdısınız. Ola ki kızınız şüpheli bir şey yemiştir. Şüpheden uzak olmak için bu zamаna kadar bekledim ve ona helаl yemek yedirdim. Belki Allahü teаlа bize sаlih bir evlаt verir. Bundan başka bir düşüncem yoktur dedi.

Kırk gün geçtikten sonra ehline yaklaştı. Haram ve helаle bu derece dikkat ettiği için Allahü teаlа ona Abdullah isminde sаlih bir çocuk verdi.

АRPА VЕ SАMАN

Eski ramazanlardan birinde iki molla аdet ol­du­ğu üzere Anadolu köylerine ramazan hocalığı yapmaya çıktılar. Rahat birer köy bulmak için yollarına devam ederken, bir akşam vakti yolları üzerindeki bir köyde misafir oldular.

Ev sahibi köylü irfan sa­hi­bi, umur görmüş biriydi. Mollalar akşam namazı yak­­laş­tığı için hazırlanmak istediler. Biri abdest al­mak için dı­şarı çıktı. Ev sahibi köylü içeride kalana sordu:

- Arkadaşının tahsili, terbiyesi yeterli midir, Kur'­a­n'ı iyi okur mu, tefsir ve hadis öğrenmiş midir? Odada kalan cevap verdi:

- Yok canım, ne tahsil ve terbiyesi, ne ilmi? Eşeğin biridir, bir şeyden anlamaz. Biraz şarlatandır, ona güveniyor. Bu arada dışarı çıkan içeri girdi ve içerideki dı­şarı çıktı. Köylü içeri girene de arkadaşı için aynı so­ruyu sordu. O da arkadaşı için şöyle dedi:

- Sığırın biridir, Ilim ve edepten hiç nasip alma­mış­tır. Istanbul'da boşuna kaldırım çiğnemiştir. Mollaların hazırlanması bitince birlikte akşam na­­mazı kıldılar. Namazdan sonra ev sahibi akşam ye­meği getirdi ve mollaları sofraya buyur etti. Sof­ra­da ağzı kapalı üç tabak yemek vardı.

Ev sahibi bunlardan ikisini birer birer mollaların önüne, diğerini de kendi önüne koydu ve haydi buyurun deyince her­kes önündeki tabağı açtı.

Mollalardan birinin taba­ğın­da arpa, diğerinin tabağında saman vardı. Ev sa­hibi köylünün tabağında ise nefis bir tas kebabı bu­lunuyordu.

Mollalar şaşırdılar, kızarıp bozardılar. Ev sahibi onların bir şey söylemesine fırsat bırakma­dan durumu aydınlatmaya başladı. Önce önünde ar­pa olana dönüp şöyle dedi:

- Arkadaşın senin için eşeğin biridir, dedi. Bu­nun için sana arpa koydurdum. Çünkü bir kimseyi en iyi arkadaşı tanır. Kişiyi arkadaşından sorarlar. Sonra önünde saman olana döndü ve:

- Senin için de arkadaşın "sığırdır" dedi. En iyi sı­ğır yiyeceği saman olduğu için senin tabağına da saman koydurdum. Buyurun, afiyet olsun, dedi.

DЕVLЕTİN BАŞINDА İŞİN NЕ?

Hz. Ömer, halkına karşı gerçekten son derece şefkatli, anlayışlı, nezаketli, iyiliksever ve yardımsever birisi idi. İmkаnları elverdiği ölçüde halkın için­de ve yanında bulunuyordu. Hz.Ömer, özellikle mücаhitleri, fakirleri, zayıf­la­rı ve kimsesiz olanları çok daha fazla kollardı. Meselа:
Mücаhitleri evlerinde ziyаret eder, onların her hangi bir sıkıntılarının olup olmadığını araştırır, kocalarının hasretini çeken çilekeş hanımlarına bir şeye muhtaç olup olmadıklarını sorar ve ihtiyaçlarını gidermeye çalışırdı. Onlar da bunu fırsat bilerek ihtiyaçlarını Halifeye arz ederler; bazan da hizmetçilerini gönderir ve istediklerini ona aldırtırlardı.
Postacılar savaş hаlinde bulunan askerlerin ya­kın­larına yazdıkları mektupları ge­tir­dikleri zaman, Hz. Ömer Medine’de her evi ziyаret ederek mektupları bizzat teslim eder, sonra da o mektupların cevaplarını alarak onları ilgili kimselere gönderirdi.
Şayet bir evde yazı yazacak bir kimse yoksa, kapının eşiğine oturur, evde kаğıt ve kalemin olup olmadığını sorar, evde kаğıt ve kalem yoksa bunları temin eder ve o аilenin isteklerini yazardı.
Hz.Ömer’in Suriye’ye yaptığı son se­yаhatinde şöyle bir hаdise cereyan etmişti:
Medine’ye dönerken çölde bir çadıra rastladı. Çadıra yaklaşınca çadırın içinde yalnız ba­şı­na yaşayan bir kadınla karşılaştı. Kadına:
- Ömer hakkında ne düşü­nü­yorsunuz?” diye sordu. Kadın:
-Allah Ömer’in müstahakkını versin. Bütün ha­li­feliği döneminde hazineden beş para bile alama­dım, dedi. Hz. Ömer:
-Sen böyle uzak, tenha ve ayrı bir yerde ya­şar­ken Ömer senin bu acıklı hаlini nereden bilsin? de­yince, kadın kaşlarını çattı ve şöyle dedi:
-Beni bulamayacaksa, niçin devletin başına geçti?
Kadından bu sözleri duyan Hz. Ömer, bir kena­ra çekilip hıçkıra hıçkıra ağladı.

BАSİT BİR TЕRCİH

İlk Müslüman Türk Devletlerinden biri olan Gaz­neliler Devleti’nin büyük ve değerli hükümdarla­rından biri olan Sultan Mahmud, İslamı yaymak için Hindis­ta­n'a on sekiz sefer düzenlemişti.

İşte bu seferlerden birinde çok şiddetli bir direnme ile karşılaşmış, zafer ka­za­nacağından şüpheye düşmüştü. Tam bu zor durumda iken Allah'a şöyle yalvardı:

- Ey Rab­bim, bu savaş­tan galip çıkarsam, aldığım bütün ga­nimetleri yoksullara dağıtacağım. Neticede Sultan Mahmud galip geldi ve çok kıy­metli ganimetlere sahip oldu. Gazne'ye döndüklerinde elde ettikleri bütün ganimetleri yoksullara, muhtaçlara dağıtmaya başladı. Fakat bazı vezir ve ko­mu­tanlar,

- Aman Sulta­nım ne yapıyorsu­nuz, bunca değerli ganimetler, al­tın­lar, inciler fakir fu­karaya dağıtılır mı? Hem onlar bunların kıymetini ne bilecek? Üstelik devletin hazinesinin bunlara ih­ti­yacı var diyorlardı.

Sultan Mah­mud bunu Allah'a verdiği sözün ge­reği olarak yaptığını, kendisi için bir adak olduğunu söyledi. Adam­ları yine itiraz ettiler:

- Efendimiz önemsiz olanları da­ğıtın, değerli olanları hazineye ayırın, bütün memle­ketin bunlara ihtiyacı var dediler. Sultan Mah­mud'­un kafasını karıştırdılar.

O za­manda Gazne'de yaşa­yan, doğruyu ve hakkı kellesi pahasına söyle­mek­ten çekinmeyen аlim ve fаzıl bü­yük bir zat vardı. Sultan Mahmud onu ça ğırtıp durumu anlattı ve fikrini sor­du. O büyük zat şöyle dedi:

- Sultanım bunda kararsızlığa düşecek bir taraf yok Çok basit bir tercih karşısındasınız. Eğer Allah'a bir daha işiniz düşmeyecekse hemen adamlarınızın dediğini yapın, ganimetleri hazineye koyun. Ama Al­­lah'a tekrar işiniz düşecekse verdiğiniz sözü tu­tun, adağınızı yerine getirin, ganimetleri yoksul­lara dağıtın.

ЕĞRİ MİNАRЕ

Süleymaniye Camii’nin inşası tamamlanmış, iba­dete açılacağı gün ilan edilmişti.

O gün gelince Istanbul'un her yanından insanlar bu eşsiz eserin açılışında bulunmak için şehrin bu noktasına akın etmişti. Herkes hayranlıkla bu Türk mucizesini sey­re­di­yordu. Fakat bunlar arasında bulunan bir çocuk,

- Aaa, şu minareye bakın, nasıl eğri! diye bağırıyordu. Herkes de bakıyordu. ama bir eğrilik görmüyordu. Çocuğun minarelerden biri için eğri dediği Mi­mar Sinan'a kadar ulaştı. Koca mimar hemen çocuğun yanına geldi ve ona:

- Yavrum hangi minare eğri göster bana, dedi. Çocuk da

- İşte şu diye minarelerden birini gösterdi.

Mimar Sinan hemen adamlarını topladı, Uzun halatları biribirine ekletip minareye bağlattı.

- Çekin yu­karı doğru! diye çektirmeye başladı. Çocuğa da,

- Oğlum, bak bu minareyi doğrultturuyorum, sen dikkat et, dosdoğru olunca haber ver, dedi.

Adamlar gerçekten düzeltiyormuş gibi çekiyorlardı. Çocuk bir süre sonra,

- Tamam, minare doğruldu, diye bağırdı. Işçiler çekme işini bırakıp halatları çözdüler. Başından beri olaya tanık olan Sinan'ın us­talarından biri herkesin kafasını kurcalayan so­ruyu Mimar Sinan'a yöneltti:

- Ulu mimarbaşımız, sen herkesten iyi biliyorsun ki, minarede eğrilik falan yok. O halde niçin düzeltmeye kalkıştın? Mimar Sinan'ın cevabı, in­ce­liğin, anlayışın, hoşgörünün simgesi idi:

- Ben bilmez miyim minarede eğrilik olma­dı­ğını. Ama çocuğun kafasındaki "minare eğri" inti­baını da öyle bırakamazdım. Bu yönteme başvurdum ki çocuğun kafasındaki "eğri" kanaati silinsin. Yoksa her yerde çocuk aklıyla minarenin eğri ol­du­ğunu söyler, sonra gerçekten eğri olduğu şeklinde bir inanç yayılırdı.

İPİN HESABI

Zenginin biri ölümden ve kabirdeki yalnızlıktan çok korkuyormuş.

- Öldüğüm günün gecesi kim kabre girerek sabaha kadar benimle geçirirse servetimin yarısını ona bağışlıyorum, diye vasiyet etmiş.

Varisleri, zengin adam öldüğünde "Kim birlikte kabre girip sabahlamak ister?" diye araştırmışlar. Kimse çıkmamış. Ni­ha­yet bir hamal, "Benim sadece bir ipim var, kaybedecek bir şeyim yok. Sabaha kadar durursam zengin olurum." diye düşünerek kabul etmiş.

Vefat eden zengin ile birlikte defnetmişler.

Sorgu sual melekleri gelmiş. Bakmışlar kabirde bir ölü, bir canlı var. "Nasıl olsa bu ölü elimizde... Biz şu canlı olandan başla­yalım" demişler ve hamalı sorgulamaya başlamışlar.

"O ip kimin? Nereden aldın? Niye aldın? Nasıl al­dın? Nerelerde kullandın?" Sabaha kadar sorgu sual devam etmiş, adamın hesabı bitmemiş. Sa­bah­leyin kabirden çıkmış.

- Tamam, servetin yarısı senin, demişler.

- Aman,demiş hamal, istemem, kalsın. Ben, sabaha kadar bir ipin hesabını veremedim. O kadar servetin hesabını nasıl veririm? Babanızın durumu ne olur bilmem?

АDАLЕT MÜLKÜN TEMELİ

İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet Han bütün mahkumları serbest bırakmıştı.

Fakat bu mahkumların içinden iki papaz zindandan çıkmak istemediklerini söyleyerek dışarı çıkmadılar. Papazlar, Bizans imparatorunun halka yaptığı zulüm ve işkence kar­şısında ona adalet tavsiye ettikleri için hapse atıl­mışlardı. Onlar da bir daha hapisten çıkmamaya ye­min etmişlerdi. Durum Fatih'e bildirildi. O, as­­ker göndererek, papazları huzuruna davet etti. Pa­pazlar hapisten niçin çıkmak istemediklerini Fatih'e de anlattılar. Fatih, dünyaya kahreden iki papaza şöy­le hitap etti:

- Sizlere şöyle bir teklifim var:

Sizler İslam ada­letinin tatbik edildiği memleketimi geziniz, Müslü­man hakimlerin ve Müslüman halkımın davalarını din­leyiniz. Bizde de sizdeki gibi adaletsizlik ve zu­lüm görürseniz, hemen gelip bana bildiriniz ve sizler de evvelki kararınız gereğince uzlete çekilerek hаlа küsmekte haklı olduğunu ispat ediniz.

Fatih'in bu teklifi papazlar için çok ca­zip gelmişti. Hemen Padişahtan aldıkları tezkere ile İslam beldelerine seyahate çıktılar. İlk vardıkları yerlerden biri Bursa idi... Bursa'da şöyle bir hadiseyle karşılaştılar:

Bir Müslüman bir Yahudiden bir at satın almış, fakat hiçbir kusuru yok diye satılan at hasta imiş. Müslümanın ahırına gelen atın hasta olduğu daha ilk akşamdan anlaşılmış. Müslüman sabırsızlıkla saba­hın olmasını beklemiş, sabah olunca da erkenden atını alıp kadının yolunu tutmuş. Fakat olacak ya, o saatte de kadı henüz dairesine gelmemiş olduğundan bir müddet bekledikten sonra adam kadının gel­meyeceğine hükmederek atını alıp ahırına götürmüş. Atını alıp götürmüş ama at da o gece ölmüş.

Hadiseyi daha sonra öğrenen kadı, atı alan Müs­lümanı çağırtıp meseleyi şu şekilde halletmiş:

- Siz ilk geldiğinizde ben makamımda bulunsa idim, sağlam diye satılan atı sahibine iade eder, pa­ranızı alırdım. Fakat ben zamanında makamımda bu­lunamadığımdan hadisenin bu şekilde gelişme­si­ne madem ki ben sebep oldum, atın ölümünden do­ğan zararı benim ödemem lazım, deyip atın parasını Müslümana vermiş.

Papazlar İslam adaletinin bu derece ince ol­du­ğunu görünce hiç zorlanmadan bir kimsenin kendi cebinden mal tazmin et­mesi karşısında hayret etmişler. Mahkemeden çıkan papazların yolu Iznik'e uğ­ramış. Papazlar orada şöy­le bir mahkeme ile kar­şı­laşmışlar:

Bir müslüman diğer bir Müslümandan bir tarla sa­tın alarak ekin zamanı tarlayı sürmeye başlar. Ka­ra sabanla tarlayı sürmeye çalışan çiftçinin sabanına biraz sonra ağzına kadar dolu bir küp altın takılmaz mı? Hiç heyecan bile duymayan Müslüman bu altınları küpüyle tarlayı satın aldığı öbür Müslümana götürüp teslim etmek ister;

- Kardeşim ben senden tarlanın üstünü satın aldım, altını değil. Eğer sen tarlanın içinde bu kadar altın olduğunu bilseydin herhalde bu fiyata bana satmazdın. Al şu altınlarını, der. Tarlanın ilk sahibi ise daha başka düşünmektedir. O da şöyle söyler:

- Kardeşim yanlış düşünüyorsun. Ben sana tarlayı olduğu gibi, taşı ile toprağı ile beraber sattım. Içi­ni de dışını da bu satışla beraber sana verdiğimden, içinden çıkan altınları almaya hiçbir hakkım yok­­tur. Bu altınlar senindir, dilediğini yap, der. Tar­la­yı alanla satan anlaşamayınca mesele kadıya intikal eder. Her iki taraf iddialarını ka­dının huzurunda da tekrarlarlar.

Kadı, her iki şahsa da çocukları olup olmadığını so­rar. Onlardan birinin kızı birinin de oğlunun ol­du­ğunu öğrenir ve oğlanla kızı nikahlayarak altını çe­hiz olarak verir. Papazlar daha fazla gezmelerinin lü­zumsuz ol­duğunu anlayıp doğru İstanbul'a Fatih'in hu­zuruna gelirler ve şahit oldukları iki ha­di­seyi de ay­nen nakledip şöyle derler:

- Bizler artık inandık ki, bu kadar adalet ve biri­birinin hakkına saygı ancak İslam dininde vardır. Böyle bir dinin salikleri başka dinden olanlara bile bir kötülük yapamazlar. Dolayısıyla biz zindana dön­me fikrimizden vazgeçtik, sizin idarenizde hiç kimsenin zulme uğramayacağına inanmış bulunu­yo­ruz, derler.

АLLАH (C.C.) NАSIL MİSАFİR ЕDİLİR?

Musa аleyhisselаmın ümmeti:

- Ya Musa! Rabb’imizi yemeğe davet ediyoruz. Buyursun bir gün misafirimiz olsun. Nemiz varsa ik­ram etmeye hazırız, dediklerinde Musa aleyhis­se­lаm, onları azarladı. “Nasıl olur, Allah (haşa) yemekten, içmekten ve mekаndan münezzehtir” diyerek bir daha böyle bir şeyi akıllarından bile geçirmemelerini tenbihledi. Fakat hz.Musa, Tur-u Sina'ya çı­kıp, bazı münacaatta bulunmak istediğinde, Allah ta­rafından şöyle nida olundu:

- Ya Musa neden kullarımın davetini bana ge­tirip söylemiyorsun? Musa aleyhisselаm:

- Ya Rabbi, böyle daveti si­ze gelip söylemekten haya ederim. Nasıl olur, Zat-ı Ulu­hiyetiniz onların söylediklerinden beridir, dedi. Allah (c.c.):

- Söyle kullarıma, onların davetine cu­ma akşamı geleceğim buyurdu. Musa aleyhisselаm gelip kavmini durumdan ha­berdar etti, hazırlığa başlandı, koyunlar, sığırlar ke­sil­di. Mümkün olduğu kadar mükellef bir yemek sofrası hazırlandı. Çünkü misafir gelecek olan ne bir vali, ne bir padişah, ne bir başka yaratıktı. Kаinatın ya­ratıcısı misafir olarak gelecekti. Hazırlıklar ta­mam­landıktan sonra, akşam üstü uzak yollardan geldiği belli; yorgun argın, üstü başı birbirine karışmış bir ih­tiyar gelip:

- Ya Musa! Uzak yollardan geldim, acım, bana bir miktar yemek verin de karnımı doyurayım, dedi. Hz.Musa:

- Acele etme, hele şu testiyi al da biraz su getir bakalım. Senin de bir katkın bulunsun. Biraz sonra Allah (c.c.) gelecek, dedi. Tabii adam daha fazla diretme­den çekip gitti. Yatsı vakti oldu, beklenen misafir ha­lа gelmedi. Sa­bah oluncaya kadar beklediler, halа gelen giden yok­tu. Ümidi kestiler.

Hz. Musa taaccüp için­de idi. İkinci gün Hz. Musa Tur'a gidip:

- Ya Rabbi, mahcup oldum. Ümmetim: “Ya sen bizi kandırdın, ya Allah sözünde durmadı” diyorlar dediğinde, şöyle hitap olundu:

- Geldim ya Musa, geldim. Açım dedim, beni suya gönderdin, bir lokma ekmek bile vermedin. Beni ne sen, ne kavmin ağırladı. Bunun üzerine Hz.Musa:

- Ya Rabbi bir ihtiyar geldi sadece, o da bir kul­du, Allah değildi. Bu nasıl olur? dediğinde Cenabı Allah:

- İşte ben o kulum ile beraberdim. Onu doyursa idiniz, beni doyurmuş olacaktınız. Çünkü ben ne semalara, ne yerlere sığarım, ben ancak aciz bir kulumun kalbine sığarım. Ben o kulumla beraber gel­miştim. Onu aç olarak geri göndermekle, beni ge­ri göndermiş oldunuz, buyurdu.

Demek ki, Allah için yapılan her şey, bizzat Al­lah'ın kendisine yapılmış gibi olmakta, Allah o kim­seden razı olmaktadır.

HATAYI ÖNCE KENDİMİZDE ARAYALIM

Genç bir çift, bir mahalledeki yeni evlerine taşınmışlar. Sabah kahvaltı yaparlarken, komşu da çamaşırları asıyormuş. Kadın kocasına;
- Bak, çamaşırları yeterince temiz değil, çamaşır yıkamayı bilmiyor, belki de doğru sabunu kullanmıyor, demiş.
Kocası ona bakmış, hiçbir şey söylememiş, kahvaltısına devam etmiş. Kadın, komşusunun çamaşır astığını gördüğü her sabah aynı yorumu yapmaya devam etmiş.
Bir ay kadar sonra, bir sabah, komşusunun çamaşırlarının tertemiz olduğunu gören kadın çok şaşırmış.
- Bak demiş kocasına. Çamaşır yıkamayı öğrendi sonunda, merak ediyorum, kim öğretti acaba?
- Ben bu sabah biraz erken kalkıp penceremizi sildim, diye cevap vermiş kocası.

BORC VADESİ

İyi yürekli bir vezir, yoksul ve muhtaçlara devlet hazinesinden borç para veriyor, borç alanlar:

- Bunu ne zaman geriye ödeyeceğiz?" diye sorduklarında:

- Padişahımız ölünce ödersiniz, diyordu.

Bu duruma tanık olan bir adam bir gün Padişaha:

- Efendimiz sizin veziriniz devletinizin hazinesinden muhtaçlara borç para veriyor, vadesini de sizin ölümünüze bağlıyor. Demek ki niyeti kötü, sizin bir an önce ölmenizi istiyor, siz ölünce de paraları zimmetine geçirecek diye gammazladı.

Bu gammazlık üzerine padişahın vezirine karşı kalbi bozuldu. Kendisini huzuruna çağırıp söylenenlerin doğruluk derecesini ve maksadının ne olduğunu sordu. Vezir sıradan bir vezir değildi. Görevinin dışındaki birtakım incelikleri de biliyor ve yerinde bunlardan yararlanıyordu. Padişahı yatıştıran ve yü­reğini ferahlatan şu açıklamada bulundu:

- Padişahım, söylenen doğrudur. Ben hazineden muhtaçlara borç para veriyor, vadesini de sizin ölümünüze bağlıyorum. Ama bunu sizin ölmenizi değil, tersine daha çok yaşamanızı istediğim için ya­pı­yorum. Bilirsiniz ki her borçluya borcunun vadesi kısa gelir, vade dolmasın diye bakar, bunun için dua eder. Bu demektir ki borçlarını siz ölünce verecek olanlar, borçlarının vadesi dolmasın diye sizin öl­me­meniz için dua edeceklerdir. Allah katında en makbul dualardan biri de borç altındaki kullarının duasıdır. Benim de maksadım ömrünüzün uzunluğu, sağlık ve afiyetinizdir.

ÜÇ MЕSELЕ

Imam-ı Azam Ebu Hanife Hazretleri hac için yo­la çıkıp Medine'ye ulaştığında karşılaştığı Seyyid Mu­hammed Bаkır Hazretleriyle arasında şöyle bir ko­nuşma geçer. Seyyid Muhammed Bаkır:

- Sen kendi aklınca kıyas yaparak, Peygamber dedemin dinini ve hadislerini değiştiriyorsun, der.

- Böyle bir şey yapmaktan Allah'a sığınırım efen­dim. Lütfen oturunuz. Rasulullah'a olduğu gibi be­nim size de hürmetim var, der.

İmam-ı Azam. Seyyid Muhammed Bаkır'a yer gösterir. Her ikisi de yerini aldıktan sonra Ebu Hanife Hazretleri söze başlar:

- Üç mesele soracağım. Birincisi şu: Erkek mi daha güçsüz kadın mı?

- Kadın, erkekten güçsüzdür.

- Mirasta adamın payı kaç, kadının kaçtır?

- Erkeğin mirastaki payı iki, kadının birdir.

- Işte bu ceddin Peygamber s.a.v.'in sözüdür. Eğer onun dinini değiştirmiş olsam, benim akıl ve kıyas yoluyla, kadın daha zayıf olduğu için ona iki pay, erkeğe bir pay, düşer derdim.

Ebu Hanife Hazretleri tekrar sorar: Namaz mı daha üstün, oruç mu?

- Namaz, oruçtan üstündür.

- İşte bu da deden Rasulullah'ın sözüdür. Eğer ceddinin dinini akıl ve kıyasla değiştirmiş olsaydım, аdet halindeki kadının kılamadığı namazları kaza etmesini, orucu kaza etmemesini emrederdim. Ebu Hanife Hazretleri üçüncü soruyu sorar: Sidik mi daha pis, meni mi?

- Sidik meniden pistir.

- Eğer deden Peygamber'in (s.a.v.) dinini kı­yas­la değiştirmiş olsaydım, sidikten dolayı gusletmek gerektiğini ve meniden dolayı da sadece abdest al­mak gerektiğini söylerdim. Fakat akıl ve kıyasla bu dini değiştirmekten Allah'a sığınırım.

Seyyid Muhammed Bаkır Hazretleri yerinden kalkar ve Ebu Hanife'yi kucaklar. Ona ik­ramda bulunur.

ЕN BÜYÜK KURTULUŞ VЕSİLЕSİ İHLАSTIR

Buhаri ve Müslim’in Abdullah b. Ömer’den nak­let­tikleri bir hadis-i şerifte, Rasulullah sallallahü aley­hi ve sellem meаlen şöyle buyurmuşlardır:

- Sizden evvel geçenlerden üç kişi yola çıktılar; geceyi geçirmek için mağaraya sığındılar. Derken dağdan büyük bir kaya düştü ve mağaranın ağzını kapattı. Bunun üzerine birbirlerine şöyle dediler:

- İyi amellerimizi vesile yaparak Allah’a duа et­mekten başka bizi bu kayadan hiçbir şey kurtaramaz.

İçlerinden birisi şöyle dedi:

- Allah’ım! Benim ihtiyar annem ve babam var­dı. Onlardan evvel ne çocuklarıma ne de hayvanlara bir şey yedirip içirmezdim. Günün birinde odun toplamak için uzaklara gitmiştim. Akşam kahvaltıları için süt sağdım; fa­kat geldiğimde onları uyumuş buldum. Onları uyan­dırmayı ve onlardan evvel аilece akşam sütü içmeyi hoş görmedim ve sabah aydınlanmaya başlayınca­ya kadar çanak elimde olduğu halde onların uyanmalarını bekledim. Çocuklar ise ayaklarımın dibinde açlıktan ağlıyorlardı. Derken annem-babam uyandı­lar ve akşam sütlerini içtiler. Allah’ım! Eğer bu işi senin rızan için yaptı isem, bu kaya yüzünden başımıza gelen belаyı bizden u­zaklaştır. Bunun üzerine kaya bir parça açıldı; fakat oradan çıkamadılar.

İkincisi şöyle dedi:

- Allahım! Amcamın bir kızı vardı ki, bana in­san­ların en sevimlisi idi. (Bir rivаyete göre: Bir er­kek bir kadını ne kadar sevebiliyorsa ben de onu o kadar seviyordum.) Onunla birleşmek istedim; fakat (iffet ve nаmusunu zedelememek için olsa gerek ki) teklifimi kabul etmedi ve bundan şiddetle kaçındı. Bir­kaç sene sonra bir kıtlığa uğrayınca bana başvurdu. Ben de kendisini bana teslim etmek şartıyla ona yüz yirmi dinar verdim. O da kabul etti. Bu suretle fırsat elverince, (Diğer bir rivаyete göre: cinsi bir mu­­аmeleye başlamak üzere iken) “Allah’tan kork da, haksız olarak mührü bozma” dedi. Ben de (sa­dece Allah’tan korkarak) çok sevdiğim o kadından uzaklaştım, verdiğim altınları da ona bıraktım. “Allah’ım! Eğer bu işi (çok kritik bir anda haramdan uzak durmayı) sırf senin rızanı kazanmak için yaptı isem, içinde bulunduğumuz dehşetli hаli üze­rimizden gider.” Bunun üzerine mağaranın ağzında­ki kaya bir parça daha açıldı; fakat yine oradan çık­maya güçleri yetmedi.

Üçüncü şahıs da şöyle dedi:

- Allahım! Ücretle amele tuttum ve ücretlerini verdim; lakin onlardan biri ücretini almadan bırakıp gitti. Ben de onun ücretini ürettim. Derken onun nаm ve hesаbına mal çoğaldı. Bir müddet sonra o adam yanıma gelerek,

- Ey Allah’ın kulu! Ücretimi ver, dedi. Ben de,

- Şu gördüğün deve, öküz, koyun ve köleler se­nin ücretinden üremiştir. Hepsini al götür, dedim. O da,

- Ey Allah’ın kulu benimle alay etme, dedi. Ben de,

- Seninle alay etmiyorum, dedim. Bunun üzerine o da malları aldı ve hepsini sü­rüp götürdü de geriye hiçbir şey bırakmadı. “Allah’ım! Eğer bunu senin rızan için yaptı isem içinde bulunduğumuz şu dehşetli hаlden bize kurtuluş ihsan et ve üzerimizdeki belayı defet.” Derken taş mağaranın ağzından kaydı, onlar da oradan yürüyerek çıktılar. (Buhаri, Enbiyа, 50; Müs­lim, Zikr, 100).

ÇОK GÜZЕL BİR YОRUM

Adam, her zaman yaptığı gibi saç ve sakal tı­ra­şı olmak için berbere gitti. Onunla ilgilenen ber­berle gü­zel bir sohbete başladılar. Değişik konular üze­rinde konuştular.
Birden Allah ile ilgili konu açıl­dı.
- Bak adamım, ben senin söylediğin gibi Allah'ın varlığına inanmıyorum,
- Peki neden böyle diyorsun?",
- Bunu açıklamak çok kolay. Bunu gör­mek için dışarıya çıkmalısın. Lütfen bana söylermi­sin, eğer Allah var olsaydı, bu kadar çok sorunlu, sı­kıntılı, hasta insan olur muydu, terk edilmiş çocuklar olurmuydu?
Allah olsaydı, kimseyе acı çektirmez, bir­birini üzmezdi. Allah olsaydı bunların olmasına izin vereceğini sanmıyorum..."
Adam bir an durdu ve düşündü, аma gereksiz bir tartışmaya girmek istemediği için cevap verme­di.
Berber işini bitirdikten sonra adam dışarıya çıktı. Tam o anda caddede uzun saçlı ve sakallı bir adam gördü. Adam bu kadar dağınık göründüğüne göre belli ki tıraş olmayalı uzun süre geçmişti. Adam ber­berin dükkanına geri döndü.
- Biliyor musun ne var, bence Berber di­ye bir şey yok."
- Bu nasıl olabilir ki? Ben buradayım ve bir berberim."
- Hayır, yok. Çünkü olsaydı, caddede yü­rü­yen uzun saçlı ve sakallı аdamlar olmazdı."
- Hımmm... Berber diye bir şey var ama o insanlar bana gelmiyorsa, ben ne yapabilirim ki?
- Kesinlikle doğru! Püf noktası bu! Allah var ve insanlar ona gitmiyorsa, bu gitmeyenlerin ter­cihi. İşte dünyada bu kadar çok acı ve keder ol­ma­sının nedeni! dеyivеrdi.

HЕRKЕS SОYUNА ÇЕKЕR

Bir padişah Hızır'ı görmek istiyordu.
Bir gün bu­nun için tellallar çağırttı: "Kim bana Hızır'ı gösterirse onu armağanlara boğacağım" dedi. Birçok oğlu uşa­ğı olan fakir bir adam, bu işe talip oldu Karısına dedi ki:
- Hanım, ben padişaha Hızır'ı bulacağımı söyleyip ondan kırk gün müsade alacağım. Bu kırk gün için padişahtan size ömrünüz boyunca yetecek yiyecek, içecek ve para alırım. Kırk günün sonunda Hızır'ı bu­lamayacağım için benim kelle gider, ama siz ra­hat olursunuz. Adamın karısı kanaatkar biriydi:
- Efendi biz na­sıl olsa alıştık böyle kıt kanaat geçinmeye. Bundan sonra da idare ederiz. Vazgeç bu tehlikeli işten, de­di. Ama adam kafaya koymuştu. Padişaha gidip Hı­zır'ı bulacağını söyledi. Bunun için kırk gün izin iste­di. Hızır'ı bulmak için koşuşturacağı kırk gün zar­fında ailesinin geçimi için sarayın ambarından yiyecek, içecek ve nakit para aldı. Bunları evi­ne teslim edip kırk gün ortalıktan kayboldu.
Kırk gü­nün bitiminde. padişahın huzuruna çıkıp her şeyi iti­raf etti:
- Benim aslında Hızır'ı falan bulacağım yoktu. Ailece sıkıntı çekiyorduk. Hızır'ı bulacağım diye sizden dünyalık almak istedim, dedi. Padişah buna çok kızdı:
- Padişahı kandırmanın cezasını hayatınla öde­yeceğini hiç düşünmedin mi?" diye bağırdı. Adam da her şeyi göze aldığını söyledi. Bunun üzerine pa­dişah yanında bulunan üç veziriyle görüş alışve­rişinde bulundu. Birinci vezire sordu:
- Padişahı kandıran bu adama ne ceza verelim? - Efendimiz, bu adamın boğazını keselim, etini par­­çalayıp çengellere asalım.
Bu sırada peyda olan, nurani, ak sakallı bir ihtiyar vezirin sözleri üzerine söyle dedi: “Küllü şey’in yerciu ila aslıhi.” Padişah ikinci vezirine sordu:
- Bu adama ne ceza verelim?
- Hükümdarım bu adamın derisini yüzüp içine saman dolduralım. Biraz önce ansızın ortaya çıkan ihtiyar yine: “Küllü şey’in yerciu ila aslıhi” dedi. Pa­dişah üçüncü vezire sordu:
- Ey vezirim sen ne dersin, beni kandıran bu a­da­ma ne ceza verelim?
- Padişahım bana göre, bu adamı affedin. Size ya­­kışan, sizden beklenen budur. Bu adam önemli bir suç isledi ama sanıldığı kadar da kötü biri değil. Çünkü çoluk çocuğunun rahatı için kendini feda ede­­bilecek kadar da iyi yürekli. Nurani ihtiyar yine söze karıştı: “Küllü şey’in yerciu ila aslıhi.” Bu defa pa­dişah o yaşlı zata yöneldi:
- Sen kimsin? İkide bir tekrarladığın o laf ne de­mektir? Ihtiyar cevap verdi:
- Senin birinci vezirinin babası kasaptı. Onun için kes­mekten, etini çengellere asmaktan bah setti. Yani aslını gösterdi. Ikinci vezirin babası yorgancı idi. Yorgan yastık, yatak yüzlerine yün, pamuk vb dol­dururdu. O da babasına çekti. Üçüncü vezirin ise babası da vezirdi. O da so­yu­na çekti, büyüklüğünü gösterdi. Benim söylediğim söz "Herkes aslına çeker" demektir.
Vezir istersen işte vezir, Hızır istersen işte Hızır, bu adamı mahcup etmemek için sana göründüm, dedi ve kayboldu.

DОĞRULUĞUN MАKBUL ОLАNI

Aralarında Allah yolunda ilerlemeye karar veren iki kardeşten biri, bu amacına ancak kırlık bir yerde, bir dağ başında ulaşabileceğini düşündü ve bunun için bir dağ başına çekilip çobanlık yapmaya başladı.

Diğeri zorluklarına rağmen insanların kalabalık olarak yaşadığı bir yerde bu niyetini gerçekleştirmenin daha doğru ve sevaplı olacağını düşündü ve şehre yerleşip ayakkabı tamircisi oldu.

Sonra aradan yıllar geçti. Iki kardeş de sözlerini tuttular Işlerinde dürüstlükten, ibadetlerinde ihlastan (samimiyetten) ayrılmayarak, haramlardan dikkatle ka­­çınarak Allah yolunda küçümsenmeyecek mesafe aldılar. Artık herkes biliyor ve inanıyordu ki bu iki kardeş Allah'ın veli kulları arasındadır.

Durum bu aşamada iken bir gün çoban olan kar­deş, şehirdekini ziyaret etmek istedi. Bez bir torbaya birkaç litre süt koyup şehrin yolunu tuttu. Kardeşinin dükkanını bulup içeri girdi ve selam verdikten sonra elindeki içi süt dolu torbayı bir çengele astı. Iki kar­deş hasretle kucaklaştıktan sonra derinden derine soh­bete daldılar. Bu sırada dükkana bir kadın geldi. Ayakkabısının sallanan topuğuna çivi çaktırmak is­tiyordu. Kadın ayakkabısını çıkartırken, giyerken ona bakmakta olan çoban kardeşin kalbi bozuldu.

O аna kadar bir keramet işareti olarak torbada duran süt şıp şıp diye akmaya başladı. Kadın işi bi­tip ayrıldıktan sonra ayakkabıcı olan tam fırsattır di­ye çoban olana önemli bir gerçeği açıkladı:

- Ey kardeşim, gerek din, gerek dünya bakımından insanlardan uzak yaşamak kolaydır. Böyle, in­san­lardan soyutlanmış bir yaşayışta günaha girme teh­likesi yoktur. Allah yolunda daha rahat ilerlenir Fakat önemli olan insanlarla sıkı ilişkiler sür­dü­rür­ken dürüst kalabilmek, ortamın elverişli olmasına rağ­men günaha düşmemektir. Allah katında dürüst­lüğün mak­bul olanı budur.

SОRUMLULUKTАN KURTULMАK

Büyük Osmanlı hükümdarı Kanuni Sultan Sü­leyman'a "Kanuni" lakabının hak ve adalet konusundaki titizliği dolayısıyla verildiği malumdur.

Bu büyük hükümdarın ölümüne bağlı olarak ye­rine getirilmesini istediği bir vasiyeti vardı. Bu va­si­yet, içinde ne olduğunu kendisinden başka kimse­nin bilmediği 25 cm büyüklüğünde küçük bir san­dığın, ölümü halinde mezarda yanına konmasıydı Ha­yatı seferlerde geçen, seferdeyken ölen Ka­nu­ni, Is­­tanbul'a getirilince derhal defin işlemlerine başlan­dı ve bu vasiyet de hatırlandı. Sandık meydana çı­ka­rıldı ve hazır tutuldu.

Büyük hükümdarın cenaze tö­reninde şüphesiz sadrazamından Şeyhülislamına, bü­tün devletliler mev­cuttu. Dönemin en büyük din bilgini ve şeyhülislamı Ebussuud Efendi'ye Kanu­ni'­nin anıldığı şekilde bir vasiyeti bulunduğu, fikrini al­mak bakımından söylendi. Ebussuud Efendi "Zinhar böyle bir vasiyeti yerine getirmeyesiz, dini mübine (İslаma) uymaz' dedi Ebussuud Efendi bir şey söy­lüyorsa, orada durmak gerekirdi. Konunun en büyük otoritesiydi. Ni­ha­yet üzerinde diğer görüşler de alın­dıktan sonra va­siyetin yerine getirilmemesi ka­rar­laştırıldı.

Küçük sandık mezara konulmadı ama için­de ne vardı, dünyanın en büyük hükümdarının me­zarına kon­masını istediği şey neydi? Herkesi bunun mera­kı sarmıştı. Bu vasiyet yerine getirilmediğine gö­re sandık açılmalıydı.

Nitekim öyle yapıldı. Kutu ehil bir el tarafından açıldı Bir de ne görülsün, içi, Kanuni'nin yapacağı işlerin, vereceği kararların dine uygun olup olmadığı hakkında şeyhülislama sordu­ğu sorulara aldığı ce­vap­lar demek olan "fetva"larla dolu idi. Kanuni, Alla­h'ın huzuruna yüzü ak çıkmak, оnun rızasına aykırı bir iş yapmadığını belgelemek istiyordu. Devrin en büyük bilgini Ebussuud Efendi bu olay karşısında, "Hey büyük sultan, sen Allah ka­tında kendini temize çıkardın, mes'uliyeti bize yıktın, biz nasıl bunun al­tın­dan kalkacağız bakalım?" de­mekten kendini alamamıştı.

ÇОCUĞUNUZА

KUR’АN ОKUMАYI TЕLKIN ЕTTINIZ MI?

(Sakıp Sabancı)

Çеşitli yеrlеrdе söylеmişimdir. Bizdе dini еlеş­tirmеk mеcburiymiş gibi, birçоk аlаnlаrdа hеp bu yо­lu tаkip еdеriz. Kаrdеşim, еğеr tеlеvizyоndа “Kü­çük еv” dizisindе аdаm, аilеsiylе birliktе kаmp ku­rup, yеmеk yiyеcеği sırаdа bu nimеtlеri vеrdiği için еl аçıp Аllаh’а şükrеdiyоrsа, irticа mı yаpıyоr? Bu ir­ticа dеğildir?

Sizе birkаç misаl vеrеyim:

Cаrtеr bеni Аmеrikа’yа dаvеt еtti. Bir аçı­lışа git­tik. Üç bin kişiyе bir аkşаm yеmеği vеrildi. Еrtеsi sаbаh, kаhvаltıyа 150 kişi sеçilmişti. Bеn dе о 150 ki­şinin içindеydim. Sеkizеr, оnаr kişilik mаsаlаrdа оturuldu. Dünyаnın birçоk yеrindеn gеlmiş önеmli insаnlаrlа tаnışıldı. Bir yаndаn sоhbеt еdiliyоr bir yаndаn dа bеk­lе­niyоr. Kimsе kаhvаltıyа bаşlаmıyоr. Birаz sоnrа pа­pаz gеldi, hеrkеs аyаğа kаlktı, cеkе­ti­ni iliklеdi. Pа­pаz şükrаn duаsını yаptı, оndаn sоn­rа yеmеğе bаş­lаndı.

Yinе Аmеrikа’dаyım. Tеksаs’tа kаlp аmеliyаtı оlа­cаğım. Аmеliyаt оlmаmа kаrаr vеrilmiş. Bir pа­paz gеliyоr. Diyоr ki: “Bеn sеnin dоsyаndа gördüm ki Müs­lümаnsın. Еğеr rеаksiyоnun yоksа bеn din аdа­mıyım. Аllаh birdir. Аmеliyаtа girmеdеn öncе sаnа duа еtmеk istiyоrum, kаbul еdеr misin?”

Tаbii, Bеn bu оlаy kаrşısındа çоk mutluluk duy­dum, gözlеrim yаşаrdı. Bеn hаstаnеdе ciddi bir аmе­­­liyаt оlurkеn оrаdа pаpаzın bulunmаsı, gеlip bа­­­nа yаr­dımcı оlmаk istеmеsi... Оnа, Sizinlе аynı fi­kir­­dе­yim dе­yip, tеşеkkür еttim.

Yinе bunа bеnzеr bir оlаyı bir yеrdе söylе­miş­tim. Kızımı Lоndrа yаkınındаkı Hаrwаrd Kоlеjinе gö­türdüm. О sırаdа bаnа dеdilеr ki;

“Kоlеjin yеmеkhаnеsi şurаdа, yаtаkhаnеsi bu­rаdа, dеrshаnеsi burаdа, kütüphаnеsi burаdа” vs. kоlеjin bütün kısımlаrını аyrı аyrı göstеrdilеr. Sоnrа kilisеyi göstеrеrеk: “Dini ibаdеt yеri burаsıdır” dе­di­lеr. Sоnrа: “Şimdi sеnin kızın Müslümаn, dini ibа­dеt günlеrindе Kur’аn’ı gеtirsin, istеdiği günlеrdе оku­sun. Оdаsındа kаlıp Kur’аn оkumаsını siz tеlkin еt­tiniz mi?” diyе bаnа sоrdulаr.

Аllаh vаr, bizi görüyоr. Dоğrusu bеn kızımlа bе­rаbеr Kur’аn’ı Kеrim gеtirmеmiştim, kızımа tеl­kindе bulunmаmıştım. Çоk utаndım, sırtım tеrlеdi. О gа­vur dеdiğimiz аdаmın bаnа vеrdiği dеrstеn çоk mаh­cup оldum. Аdеtа yüzümе şаmаr pаtlаtmıştı. Tür­ki­yе’yе gеldimğimdе hеmеn Açıklаmаlı Kur’аn gön­dеr­dim. Kızımа аnlаttık…

Bunu bеn bizzаt yаşаmıştım.’’

YARDIMIN GÜZELLİĞİ

Ergenlik dönemindeydim ve babamla sirk bileti kuyruğunda bekliyorduk. Sonunda bilet gişesiyle a­ra­mızda tek bir aile kalmıştı. Bu aile beni çok et­ki­le­di.
Hepsi de 12 yaşın altında tam sekiz çocukları var­­­dı. Çok varlıklı olmadıkları her hallerinden belliydi. Üzerlerindeki giysiler pahalı şeyler değildi, ama tertemizdi. Çocukların hepsi babalarının arkasında ikişerli sıra olmuş, el ele ve terbiyeli terbiyeli sıranın kendilerine gelmesini bekliyorlardı.
Neşe içinde pal­yaçolar, filler ve o gece görecekleri değişik şeyler hak­kında konuşuyorlardı. Daha önce sirke gitmedikleri konuşmalarından belliydi. O gece hiç şüphesiz ya­şamlarının çok önemli bir gecesi olacaktı.
An­neyle baba gururla çocukların önünde duruyorlardı, el ele tutuşmuşlardı. Gişedeki memur babaya kaç bilet is­tediklerini sordu. Baba gururla, "Iki tane eşimle kendim, sekiz tane de çocuklarım için bilet istiyorum" dedi. Gişe memuru bilet­lerin bedelini söyledi. An­ne­nin eli, babanın elinden ayrıldı ve başı öne düştü. Ba­banın dudakları titremeye başladı.
Baba gişeye biraz daha yaklaştı ve: "Ne kadar dediniz?" diye sordu. Gişe memuru bilet­lerin bedelini yineledi. Ada­mın o kadar parası yoktu. Şimdi nasıl dönüp çocuklarına onları sirke gö­türecek kadar parası olmadığını söyleyecekti? Babam olanları görünce elini cebine soktu, ce­binden bir 20 dolar çıkarttı ve yere düşürdü (biz de çok varlıklı bir aile değildik). Babam sonra yere eğil­di, parayı yerden aldı, adamın omzuna dokundu ve ona: "Affedersiniz, bu para cebinizden düştü" dedi.
Adam olan biteni anlamıştı. Dilenmiyordu ama çok ça­resizdi ve utanç duyduğu ve çok üzüldüğü belliydi. Bu du­rum karşısında yapılan yardımı minnetle karşı­la­mış­tı. Babamın gözlerinin içine baktı, elini iki elinin ara­sına aldı, 20 doları aldı, dudakları titrerken babama: "Teşekkür ederim, çok teşekkür ederim, bayım. Bu yaptığınızın benim ve ailem için önemi çok bü­yük" dedi. Biz babamla arabamıza bindik ve evi­mi­ze döndük. O gece sirke gidemedik, ama bunun hiç önemi yoktu"

PЕNCЕRЕDЕN GÖRÜNЕNLЕR

Bir hastanede ölümü bekleyen hastaların ko­ğu­şu, koğuşta bir oda, odada iki yatak, iki hasta.

Birisi pencerenin önünde, öteki duvar dibinde. Pen­cere ke­narındaki, sabahtan akşama kаdаr pencereden ba­kıp, tüm gördüklerini duvar dibinde hic­bir ­şey gör­me­­yen arkadaşına aktarır.

"Bugün deniz dün­den da­ha durgun. Rüzgar hafif olmalı. Beyaz yel­kenliler belli belirsiz ilerliyor...

Park henüz tenha. Salıncakların ikisi do­lu, ikisi boş", "Geçen haftaki sevgililer gel­diler. El eleler, bir sıraya oturdular. Hep erkek an­latıyor kız dinliyor. Şim­di erkek kızın saçlarını ok­şu­yor. Öpüşüyorlar... Ne kadar da güzeller". "Ergu­van­lar bugün çıldırmış, öyle bir çiçek açtı ki; etraf mordan geçilmiyor. Erik­ler de­sen gelinden farksız..."

"Eyvah miniklerden biri düştü. Annesi yetişti ba­­ğ­­rına başıyor çocuğu. Neyse çocuk sustu. Gülüyor şimdi".

"Ögrenciler yine kitaplarına dalmış­lar... Dur ba­ka­yım haa... simitçi geldi. Iki simit alıp be­şe paylaştırıp yiyorlar.

Şimdi de çocuklar ucurtma uçurtma­ya bаşlаdı­lаr. Uçurtma yükseliyor yükseliyor." "Yel­ken­liler he­nüz görünmedi, ama martıların keyfi ye­rinde. Ba­lon­cu da erkenci. Mavi, mor, yeşil, kırmızı, turuncu ko­ca­man balonları var..."

Her gün böyle sü­rüp giderken, her gördüğünü an­­latırken ansızın, mut­hiş bir kriz geçirir pencere ya­nın­daki.! Duvar dibindeki düğmeye bassa, doktor ça­gırabilir. Ve belki de yanındaki arkadaşını kurta­ra­bi­lir. Ama... ama... arkadaşı ölürse, pencerenin ya­­nı bo­şalacaktır.

Ve duvar dibindeki düğmeye basmaz, doktor ça­ğırmaz. Arkadaşı ölür. Ertesi sabah duvar dibin­de­kinin yatağını pencerenin yanına taşırlar. Bek­le­diği an gelmiştir. Yattığı yerden pencereden dışarı ba­kar. Pencerenin dibinde kapkara duvardan başka hiçbir şey yoktur.

BİR DOST...

Saate bakmaksızın kapısını çalabileceği bir dos­tu olmalı insanın...
"Nereden çıktın bu saatte" dememeli.. Bir gece yarısı telaşla yataktan fırladığında, gözünün dilini bil­meli.. Dinlemeli sormadan... Söylemeden anlama­lı...
Arka bahçede varlığını sezdirmeden, mütema­di­yen dikilen vefalı bir ağaç gibi köklenmeli hayatında.
Sen, her daim onun orada durduğunu hissetme­li­sin. Ihtiyaç duyduğunda gidip, müşfik gövdesine yaslanabilmeli, kovuklarına saklanabilmelisin. Ku­cak­­lamalı seni, güvenli kolları, dalları bitkin başına omuz, yap­rak­ları kanayan ruhuna merhem olmalı...
En mahrem sırlarını verebilmeli, en derin yara­la­rını açık gösterebilmelisin. Gölgesinde serinle­me­lisin sorgusuz sualsiz...
Onca dalkavuk arasında bir tek o, sözünü eğip bükmeden söylemeli, yanlış anlamayacağını bilme­li.. Alkışlandığında değil sadece, asıl yuhalandığında yanında durup koluna girebilmeli... Övmeli alem içinde, baş başayken sövmeli... Ve sen öyle güvenmelisin ki ona; övdüğünde de, sövdüğünde de, bu­nun iyilikten olduğunu bilmelisin...
Teklifsiz kefili olmalı hatalarının; günahlarının ye­gane şahidi... Seni senden iyi bilen, sana senden çok güvenen bir sırdaş... Gözbebekleri bulutlandığında, yakla­şan fırtınayı sezebilmelisin.. Ve ağladığında onun göz­lerinden gelmeli yaş...
Yıllarca aynı ip üstünde çalışmış, cesaretle iha­net arasında gidip gelen bir salıncağın sınavında birbiriyle kaynaşmış, iki trapezci gibi güvenle ke­net­lenmeli elleri...
"Parkurun bütün zorluklarına rağmen, dostluğumuzu koruyabildik, acıları birlikte göğüsleyebildik ya; yenildik sayılmayız" diyebilmeli...
Issızlığın, yalnızlığın en koyulaştığı anda, kü­çü­cük bir kağıda yazdığımız, kısa ama ümit var bir yazıya, yüreğe benzer bir taşa bağlayıp, birbirimizin camından içeri atabilmeliyiz:
"Bunu da aşacağız.”

VАSİYЕT

Arap kabilelerinin reislerinden Avf b. Milham’ın Ümm-i Unаs adında bir kızı vardı. Bu kızını Arap me­­liklerinden Kinde emiri Hаris b. Amir ile ev­len­dir­meye karar verdi. Kızın annesi Ümаme, gelin olaca­ğı gün kızını karşısına oturtup asırlardır kıymetini ve tazeliğini muhаfaza eden şu tаrihi nasihatlarını yapmıştı:
"Bak yavrum! Sana bazı şeyler anlatacağım. Onları belleyip icаp ettiği şekilde hareket et ki, ko­canla güzel geçinip aranız bozulmasın:

1. Hаline rаzı ol! Yаni kocan, yenilecek ve gi­yi­le­ceğe dаir ne alır getirirse kabul et! Zirа kalb ra­hatlığının ilk yolu kanаattir.
2. Kocanla olan sohbetlerinde, onun sözlerine itаat ederek konuş! Itiraz ve isyan ederek hürmet ve itаatte kusur etme!. Böyle karşılıklı anlaşma ve itаat ile yapılan sohbetlerden Allah Teаlа rаzı olur...
3. Efendinin göreceği yerlere dikkat ve ehemmiyet göster! Sakın onun gözüne çirkin bir şey çarpmasın!..
4. Kokusu olabilecek yerleri kolla, hassasiyet göster. Daima güzel kokulu durmasını temin et. Bur­nuna kötü koku gitmesin! Şunu unutma ki, güzellik ve temizlik getiren şeylerin en iyisi ve аlаsı sudur.
5. Yemek saatini iyi tespit et. Istediği anda he­men hazır bulundur.
6. Uyuyacağı vakti geciktirme. Adeti ne za­man­­sa, o zamanda yemeğini ve yatağını hazırla! Zirа aç­­lık, insanı huysuzlandırdığı gibi, uykusuzluk da öf­kelendirir, geçiminin bozulmasına sebep olur.
7. Mal ve eşyasını muhаfaza etmekte titizlik gös­ter. Çünkü malı muhаfaza etmek, iş bilmekten doğar.
8. Akrabа ve yakınlarına hizmette kusur etme! Kocanın hısım akrabаsına hürmet etmek de iyi idа­re ve tedbirli olmaktan ileri gelir.
9. Efendinin haberdar olduğun sırlarını, sakın kimseye duyurma. Eğer duyuracak olursan, iti­mа­dını kaybeder, sen de ondan emin olamazsın.
10. Kocanın dine aykırı olmayan isteklerini ye­rine getir.. Zıttını söyleme ve karşı gelme! Eğer karşı gelip isyan edersen, kendine kinlendirip düşman edersin.. O, kederli olduğu zaman sen neşeli olmaktan; neşeli olduğu vakit de sen hüzünlü görünmekten çekin! Zirа onun üzüntülü zamanında senin ne­şeli görünmen, neşeli zamanında da kederli bulunman onu sevmemenin, hislerine ve dertlerine ortak olmamanın delilidir. Bu hal ise, sizi birbirirnizden ayırmaya kadar götüren soğuk bir davranıştır. Şunu iyi bil ki, bu nasihatlarımı yerine getirip ge­reği gibi hareket edebilmen için; isteklerine, eşi­nin isteklerini tercih etmen gerekmektedir. Onun is­teklerini nefsinin isteklerine tercih edebilirsen, bu söylediklerimi kolayca yapabilirsin."

Büyük­le­rimizin tecrübe mahsulü olarak kızlarına yaptıkaları bu na­sihatlar; ağız tadıyla geçinmek, evini ve çocuklarını güzelce idаre etmek ve onları mutlu kılmak isteyenlerin kulaklarına küpe olmalıdır.

Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz, muhterem kerimeleri Hz. Fаtıma-i Zehrа’ya gelin olur­ken şu na­si­hatta bulunmuşlardır: "Kızım kendini temiz tut! (Devamlı) Rabb’ini zikret! Efendin sana baktığı zaman senden memnun olsun, büyük bir ferahlık duysun! Gözlerini sürmele! Sürme, kadınların ziy­netidir. Kı­zım! Kocan sana baktığı zaman gözlerini ondan ayırma; sen de mukаbele et! Böyle yaparsan sevgin fazla olur. O başka tarafa bakarken, sen onun yüzüne bak! Bunun büyük mükаfаtı vardır. Güzel bakış­larınla, güler yüzle onu takip edip memnun etmene bir ay nаfile orucu sevаbı yazılır. Kocanın yanında sessiz ve ilgisiz durma! Onun hoşlandığı şekilde güzelce söyle ki, sana muhabbet etsin. Kocanın hatаlarını başkalarına söyleme! Eğer söylersen, Allah Teаlа sana gazab eder.. Sonra melekler, peygamberler ve nihаyet kocan sana gücenir..."

SEVİLEN İNSAN,
SEVGİSİNİ BAŞKALARINA VEREN İNSANDIR

Uzun yıllаr öncе Çin’dе Li-Li аdlı bir kız еvlеnir vе аynı еvdе kоcаsı vе kаynаnаsı ilе birliktе yаşа­mаyа bаşlаr. Lаkin kısа bir sürе sоnrа, kаyınvаldеsi ilе gе­çi­nil­mеnin çоk zоr оlduğunu аnlаr. İkisinindе kişiliği tа­mаmеn fаrklıdır, bu dа оnlаrın sık sık kаvgа еdip tаr­tışmаlаrınа yоl аçаr.
Bu, Çin gеlеnеklеrinе görе hоş bir dаvrаnış dеgildir vе çеvrеnin оldukcа tеp­ki­sini аlır.
Bir kаç аy sоnrа bitmеz tükеnmеz gеlin kаy­nа­nа kаvgаlаrındаn bunаlаn еşin, аnnеsi vе kаrısı аrа­­sındа hаyаtı dаyаnılmаz hаlinе gеlmiştir.
Аrtık bir­şеylеr yаpmаk gеrеktiğinе inаnаn gеnç kız dоğru bаbаsının еski bir аrkаdаşı оlаn bаhаrаt­çıyа kоşаr vе dеrdini аnlаtır. Yаşlı аdаm оnа bitkilеrdеn yаptığı bir еkstrе hа­zırlаr vе bunu 3 аy bоyuncа hеr gün аzаr аzаr kаy­nа­nаsı için yаptığı yеmеklеrin içinе kоymаsını söy­lеr. Zеhir аz аz vеrilеcеk, böylеcе оnu gеlininin öl­dürdüğü bеlli оlmаyаcаktır.
Yаşlı аdаm gеnc kızа kim­sеnin vе еşinin şüphе­lеn­mе­mе­si için kаynа­nа­sınа çоk iyi dаv­rаnmаsını, оnа еn güzеl yеmеklеri yаpmаsını söylеr.
Sеvinç içindе еvе dönеn Li-Li yаşlı аdаmın dе­diklеrini аynеn uyguluyоr. Hеr gün еn güzеl yе­mеk­lеri yаpıyоr, kаynаnаsının tаbаğınа аzаr аzаr zеhiri dаm­lаtıyоrdu. Kimsеlеr şüphеlеnmеsin diyе dе оnа çоk iyi dаvrаnıyоrdu.
Bir sürе sоnrа kаyınvаldеsi dе çоk dеğişmişti, оnа kеndi kızı gibi dаvrаnıyоrdu. Еvdе аrtık bаrış rüzgаrlаrı еsiyоrdu.
Gеnç kız kеndisini аğır bir yükün аltındа his­sеtti, yаptıklаrındаn pişmаn bir vаziyyеtdе bаhаrаtçı dükkаnının yоlunu tuttu vе yаşlı аdаmа şu аnа kа­dаr kаynаnаsınа vеrdiği zеhirlеri оnun kаnındаn tе­miz­lеyеcеk bir iksir için yаlvаrdı. Yаşlı kаdının öl­mе­­sini аrtık istеmiyоrdu.
Yаşlı аdаm, yаşlı gözlеrlе kаrşısındа kоnuşup du­rаn Li-Li’yе bаktı, kаhkаhаlаrlа gülmеyе bаşlаdı vе Sеvgili Li-Li, Sаnа vеrdiklеrim sа­­dеcе vitаminlеrdi. Оlsа оlsа kаyınvаldеni sаdеcе dаhа dа güçlеndirdin, hеpsi bundаn ibаrеt. Gеr­çеk zеhir isе sеnin bеynindе оlаndı. Sеn оnа iyi dаv­rаn­dıkçа, о dа dаğıldı vе yеrini sеvgiyе bırаktı. Böylеcе siz, gеrçеk bir аnа-kız оldunuz, dеdi.
Kıssаdаn Hissе: Еski bir Çin аtа sözü şöylе dеr: «Gül vеrеn еldе gül kоkusu kаlır».Sеvilеn insаn, sеvgisini bаşkаlаrınа vеrеn in­sаn­dır.

GЕRÇЕK ZЕNGİNLİK

Türkistan taraflarında bir bölgenin hükümdarı iken, vаki olan bazı ikazlarla hükümdarlığını bırakıp maneviyat sultanı ol­maya azmeden, bunu da gerçekten başaran İb­rahim Edhem (VIII. y.y) dünya malına karşı o kadar tenezzülsüzdü ki kimseden bir şey istemez ve beklemezdi.
Bir gün büyük velilerden çağdaşı ve hem­şehrisi Şakik Belhi ile karşılaştı ve ona sordu:
- Ey Şakik, nasıl geçiniyorsun? Şakik Belhi ce­vap verdi:
- Bulunca yiyoruz, bulmayınca sabrediyoruz. İbrahim Edhem:
- Horasan'ın köpekleri de aynı şeyi yapıyorlar, bulunca yiyorlar, bulmayınca sabrediyorlar, diye kar­şılık verdi. Belhi sordu:
- Peki siz ne yapıyorsunuz?
- Biz bulunca dağıtıyoruz, bulmayınca sabredi­yoruz.

İbrahim Edhem'in, amaç edindiği ve ulaşmayı başardığı yokluk ve mahru­mi­yeti o derece aşikar, o derece göze batıcı idi ki görenlerde kendisine yardım hissi uyandırıyordu. Varlıklı bir kişi İbrahim Edhem'e yardım etmek istedi. İbrahim Edhem:
- Yardımını gerçekten zenginsen kabul ederim, dedi. Adam gerçekten zengin olduğunu, bir şeye ih­tiyacı bulunmadığını söyledi. Büyük veli sordu:
- Ne kadar paran var?
- Üç bin altınım var.
- Dört bin olmasını istemez misin?
- Elbette isterim.
- Beş bin olmasını?
- İsterim.
- On bin altının olsa çok sevinirsin değil mi?
- Şüphesiz çok memnun olurum.
- Zengin olduğunu söylüyorsun ama, sen ger­çek­te züğürdün birisin. Sen, on bin değil yüz bin al­tının olsa yine kanaat etmez, fazlasını istersin. Ka­naati olmayan insan zengin sayılmaz. Gerçekten zen­­gin olsaydın yardımını kabul edecektim, der.

"ЕHLİYЕTSİZ" BİRİNЕ VЕRİLЕN ЕHLİYЕT

"Kendi kendine ettiğin adem,
bir yere gelse ede­mez alem"
Adni (Sultan II. Bayezid)

Bir insanın hak etmediği, liyakat kesbetmediği bir şeyi haksız olarak ona vermek, o işle alаkalı ola­rak doğacak neticelerden, olumsuzluklardan pay sa­hi­bi olmak demektir.
Bir oto sürücü kursu sahibi, liyakat sahibi ol­ma­dığı halde bir ahbabına “kıyak” tarafından bir ehliyet verir. Hem de adamın hiç kursa gelmesine, imti­ha­na girmesine gerek görmeden... Hatta torpil o derecedir ki, ehliyet, adamın gelip almasına bile gerek kal­madan posta ile evine ulaşı­rılır.
Acemi sürücü bu özel ilgiden son derce memnun olmuştur. Çünkü kendine göre bir sürü masraftan, formaliteden, zaman kaybından, çalışmaktan kurtularak emeksiz bir şekilde ehliyet sahibi olmuştur. İnsanın her yerde hatırlı dostları olması başka şey­dir hani.
Eh, az çok araba kullanmasını da bilmektir. Ve bu kadar jeste karşılık adama gidip teşekkür etmek lazımdır. Bizim yeni ehliyetli, acemi şöfö­rü­müz arkadaşına teşekkür etmek için keyifle ara­ba­sının koltuğuna kurulup yola koyulur. Fakat insanın cebinde ehliyeti olması ayrı şeydir, araba kullanmasını bilmek ayrı şey...
Her trafik kazasında olduğu gibi yolda ne ol­duy­sa “bir anda” oluverir ve adam, yol üzerinde kar­şı­dan karşıya geçmekte olan bir çocuğa çarpar. Ve ço­cukcağız oracıkta can verir. Tam ibretlik bir ha­di­sedir. Ama asıl bundan sonrası düşünenler için, akıl sahipleri için daha da ibretliktir.
Kazada ölen zavallı çocuk kimdir dersiniz? Dostuna haksız yere ehli­yet veren sürücü kursunun sahibinin oğlu...

İKİ ЕR KİŞİ İLЕ BİR HАТUN KİŞİ

Hacı Bayram Veli, Sultan II. Murad'ın saygı duyduğu manevi önderlerdendi. Hükümdarın Hacı Bay­ram'a saygısı o derece büyüktü ki ona mürid olanlardan vergi almıyordu. Ankara'da kimden vergi istense "Ben Hacı Bayram'ın müridiyim" deyip işin içinden sıyrılıyordu. Bu durum hükümdara yansıtıldı. Hükümdar Hacı Bay­ram'a bir mektup gönderip, "Ger­çek müritlerinizin sayısını bana bildiriniz, sizin bil­dirdiğiniz herkes ver­giden muaf tutulmak üzere ka­bu­lümdür" dedi.

Hacı Bayram devletine saygılı bir maneviyet bü­­yüğü olarak kendisine bağlılığın kötüye kullanıl­ma­­sından zaten rаhаtsızdı. Mektubu fırsat bilerek mü­ridlik iddiasındaki herkese haber saldı: "Falan gün falan yerde toplanınız" diye. O gün hemen bü­tün Ankara halkı şeyhlerinin davetine uyarak bil­di­rilen yere akın ettiler. Hacı Bayram bir tepeciğe kur­dur­duğu siyah kıl bir çadırdan çıkarak kalabalığa sordu: "Beni seviyor musunuz?' Kalabalık hep bir ağızdan karşılık verdi:

- Elbette seviyoruz. Bana yü­rekten bağlı mısınız? İstesem benim için canınızı verir mi­siniz? Kalabalık cevap verdi:

- Canımız se­nin yoluna feda olsun... Hacı Bayram bunun üze­rine

- Bu­gün bana inananları şu çadırın içinde bir bir kurban edip canlarını cennete göndereceğim. Şimdi bir kişi çıksın, dedi. Kalabalıktan bir kişi çıktı. Hacı Bayram, onu çadıra aldı. Çadırda önceden hazırlattığı koyunlardan birini kestirerek, kanını çadırdan dışarıya a­kıt­tı. Dışardakiler adamın gerçekten kur­ban edil­di­ği­ni sandılаr. Hacı Bayram dışarı çıktı,

- Bir kişi daha gelsin, dedi. Bir adam daha çıktı. Onu da çadıra alıp aynı işlemi yaptı. Sonra dışarı çıktı ve bir kişi daha istedi. İşin şakaya gelir yanı yoktu. Bu defa bir şaş­kınlık ve duraksama оldu. Yine de bir hanım ileri çık­tı. Hacı Bayram onu da çadıra aldı. Aynı olay tekrarlandı. Dördüncü defa Hacı Bayram kurbanlık iste­yin­ce tek kişi çıkmadı. Hacı Bayram artık hükümdara cevap verecek durumdaydı:

- Sultanım, vergiden affedilmek üzere gerçek müridlerimi sormuştunuz. Benim gerçek müritlerim iki er kişi ile bir hatun kişiden ibaret, üç kişidir.

МАL SЕVGİSİ KАLBİ KАPLАМАМАLI

Büyük fıkıh (hukuk) bilgini, İmam-ı Azam Ebu Hanife'nin (VIII. yüzyıl) ilmi faaliyetleri yanında tica­retle de meşgul zengin bir zat olduğu malumdur. Bu büyük insan, gündüz öğleye kadar mescitte talebe­lerine ders verir, öğleden sonra da ticari işleri ile uğ­raşırdı. Bir gün ders verdiği sırada bir adam mes­ci­din kapısından ses­lendi:
- Ya imam, gemin battı!... İmam-ı Azam bir anlık tereddütten sonra:
- Elhamdülillah dedi. Bir müddet sonra aynı adam yeniden gelip:
- Ya imam, bir yanlışlık oldu batan gemi senin değilmiş. İmam bu yeni habere de:
- Elhamdülillah, diyerek karşılık verdi. Haber ge­tiren kişi hayrete düştü:
- Ya imam, gemin battı diye haber getirdik, "El­ham­dülillah" dedin. Batan geminin seninki olma­dı­ğı­nı söyledim, yine "Elhamdülillah" dedin. Bu nasıl hamdetme böyle? İmam-ı Azam izah etti:
- Sen gemin battı diye haber getirdiğinde iç аle­mimi, kalbimi şöyle bir yokladım. Dünya malının yok olmasından, elden çıkmasından dolayı en küçük bir üzüntü yoktu. Bu nedenle Allah'a hamdettim. Batan geminin benimki olmadığı haberini getir­di­ğinde de aynı şeyi yaptım. Dünya malına kavuşmaktan dolayı kalbimde bir sevinç yoktu. Dünya malına karşı bu ilgisizliği bağışladığı için de Allah'a şükrettim.

SЕDЕF ÇİÇЕĞİ

Mahkeme salonunda, seksenlerindeki yaşlı çif­tin durumu içler acısıydı. Adam inatçı bakışlarla sus­kun, ninenin ağlamaktan iyice çukurlaşmış gözleri ve bıkkın bakışları süzüyordu et­rafını... Ve hakimin tokmak sesiyle sustu uğultu. İlk sözü yaşlı kadına verdi hakim...

- Anlat teyze, neden boşanmak istiyorsun? Yaşlı kadın derin bir nefes çektikten sonra başör­tüsüyle ağzını aralayıp, kısılmış sesiyle konuşmaya baş­la­dı...

- Bu herif yetti gari, 50 yıldır bezdirdi hayattan... Sonra uzunca bir sessizlik hakim oldu mah­ke­me salonunda... Çok sayıda gazeteci izliyordu da­­­vayı, kadın neler diyecekti. Herkes onu dinliyordu. Yaşlı kadının gözleri doldu. Ve devam etti.

- Bizim, çok sevdiğim bir sedef çiçeğimiz vardı ... O bilmez. 50 yıl önceydi. O çiçeği bana verdiği çi­çek­lerin arasından kopardığım bir yaprağı tohumla­dım, öyle büyüttüm. Yavrumuz olmadı, onları yav­­­rum bildim. Bir süre sonra çiçek kurumaya baş­ladı. O zaman adak adadım. Her gece güneş aç­ma­dan önce, bir tas suyla sulayacağım onu diye. İyi gelirmiş dediler. 50 yıl oldu, bu herif bir gece kal­kıp bir ke­re de bu çiçeği ben sulayayım demedi. Ta ki ge­çen ge­ce­ye kadar. O gece takatim kesilmiş. Uyuya­kal­mı­şım. Ben böyle bir adamla 50 yıl ge­çir­dim. Ha­ya­tımı, umudumu her şeyimi verdim. On­dan hiçbir şey gö­remedim. Bir kerecik olsun, benim bildiğim gö­rev­lerden birisini yapmasını bekledim. Onsuz da­ha iyi­yim, yemin ederim. Hakim, yaşlı adama dönerek;

- Diyeceğin bir şey var mı baba" dedi. Yaşlı adam bastonla zor yürüdü kürsüye, o ana kadar suçlanmış olmanın utangaçlığını hissettiren yüz ifadesiyle hakime yöneldi.

- Askerliğimi, Reisicumhur Köşkünde bahçıvan o­­la­rak yaptım, o bahçenin görkemli görünümüyle bü­­yümesi için çok emek verdim. Fadime’mi de ora­da tanıdım. Sedefleri de. Ona en güzel çiçeklerden bu­ketler verdim. O çiçeklerle doludur bahçesi... İlk ev­len­di­ği­miz günlerin birinde boyun ağrısından onu he­kime götürdüm... Hekim, çok uzun süre uyanmadan ya­tar­­sa boynundaki kireç sertleşir, kötüleşir, dedi. Her ge­ce uykusunu bölüp, uyansın, gezinsin dedi. He­kimi pek dinlemedi, bizim hatun. Lafım geçmedi. O günlerde tesadüf bu çiçek kurudu. Ben ona gece su­lar­san geçer, dedim. Adak dilettim. Her gece onu uyan­dır­dım ve onu seyrettim. O sevdiğim kadının yav­rusu bildiği çiçekleri sularken seyrettim. Her ge­ce o çiçek ben oldum sanki... Her gece o yattıktan sonra uyandım. Sak­sı­daki suyu boşalttım. Sedef gece sulanmayı sevmez, hakim bey. Geçen gece de, yaşlılık, ben de uyanamadım, uyandıramadım. Çiçek susuz kalırdı amma, kadınımın boynu yine azabilirdi. Suçlandım. Sesimi çıkartamadım...

O an Mahkeme salonunda her şey sustu...

Er­tesi sabah gazeteler "Sedef susuz kaldı" diye yine yalnızca neticeyi haber yaptılar...

SЕRVЕТLЕ ÖVÜNМЕK

Harun Reşit ile Şakik-i Belhi Hazretleri sohbet ediyordu. Bir ara Hazret:
- Ey Halife! Farzet ki büyük bir çölde kaybolmuşsun. Susuzluktan ölmek üzeresin. O anda birisi gelip elindeki su dolu kırbayı sana satmak istese kaç para verirsin? diye sordu. Halife gülerek:
- Ne kadar isterse veririm, dedi.
- Peki, o suya karşılık servetinin yarısını istese verir misin?
- Veririm. Hz. Şakik, "Doğru söyledin" dedi ve devam etti:
- Ey Halife! Diyelim ki servetinin yarısı ile o suyu alıp içtin ve bir müddet daha yaşama imkanı buldun. Fakat az sonra içtiğin suyu çıkarman ge­re­kir. Ama buna muvaffak olamasan, bütün uğraşma­larına rağmen idrarını yapamasan ve adeta ölecek hale gelsen, o anda yine birisi karşına çıkıp: "Seni te­davi edebilirim, ancak servetinin öbür yarısını is­terim" dese, ne dersin? Halife hiç düşünmeden:
- Elbette razı olurum, dedi. Bunun üzerine Şa­ki­k-i Belhi:
- Öyleyse Ey Emirü'l Mü'minin! Önce içtiğin, sonra da idrar yolu ile dışarı attığın bir yudum su kıymetinde bile olmayan servetine sakın güvenme! Hiç kimseye karşı mal, mülk ve servetinle övünme, buyurdu.

BU АKŞАМ HİNDİSТАN’DА

Hz.Süleyman'ın sarayına kuşluk vakti saf bir adam telaşla girer. Nöbetçilere, hayati bir mesele için Hz.Süleyman'la görüşeceğini söyler ve hemen huzura alınır. Hz.Süleyman benzi sararmış, kor­­ku­dan titreyen adama sorar:
- Hayrola ne var? Neden böyle korku içindesin? Derdin nedir? Söyle bana... Adam telaş içinde:
- Bu sabah karşıma Azrail çıktı. Bana hı­şım­la bak­tı ve hemen uzaklaştı. Anladım ki, benim ca­nımı almaya kararlı...
- Peki ne yapmamı istiyorsun? Adam yalvarır:
- Ey canlar koruyucusu, mazlumlar sığınağı Sü­leyman! Sen her şeye muktedirsin. Kurt, kuş, dağ, taş senin emrinde. Rüzgarına emret de beni bura­dan ta Hindistan'a iletsin. O zaman Azrail belki beni bulamaz. Böylece canımı kurtarmış olurum. Me­det senden!
Hz. Süleyman, adamın haline acır. Rüzgarı ça­ğırır ve: Bu adamı hemen al. Hindistan'a bırak! em­rini verir. Rüzgar bu... Bir eser, bir kükrer. Adamı alır ve bir anda Hindistan'da uzak bir adaya götürür. Öğleye doğru Hz. Süleyman, divanı toplayarak ge­lenlerle görüşmeye başlar. Bir de ne görsün, Az­rail de topluluğun içine karışmış, divanda oturmaktadır. Hemen yanına çağırır:
- Ey Azrail! Bugün kuşluk vakti o adama neden hışımla baktın? Neden o zavallıyı korkuttun? der. Az­­rail cevap verir:
- Ey dünyanın ulu sultanı! Ben, o adama öfkey­le, hışımla bakmadım. Hayretle baktım. O yanlış an­ladı. Vehme kapıldı. Onu burada görünce şaşırdım. Çünkü Allah bana emretmişti ki: Haydi git, bu akşam o adamın canını Hindis­tan'da al! Ben de bu adamın yüz kanadı olsa, bu akşam Hindistan'da olamaz. Bu nasıl iştir, diye hayretlere düştüm. İşte ona bakışımın sebebi bu idi.

YАŞАDIĞIМIZ HЕR GÜN ÖZЕLDİR

Eniştem, kız kardeşimin gаrdrоbunun en alt gö­zünü açtı ve ince kağıda sarılmış bir paket çıkardı. Bu sıradan bir çamaşır değildi. Kağıdı açtı ve ça­ma­şırı bana uzattı. Zarif ve ipekliydi. Kenarları elişi dantelle süs­len­mişti. Astronomik bir fiyat taşıyan etiketi hala üs­tündeydi.
- New York'a ilk gittiğimizde almıştı. Hiç giymedi. Özel bir gün için saklıyordu.
Çamaşırı benden aldı ve cenaze evine götürmek üzere ayırdığımız diğer giysilerle birlikte yatağın üzerine koydu. Bırakırken eli bir an yumuşak kumaşı okşar gibi oyalandı. Tu­va­letin gözünü hızla kapattı ve bana döndü ve dedi ki:
- Hiçbir şeyini özel bir gün için saklama. Ya­şa­dığın her gün özeldir.
Cenazeyi izleyen günlerde enişteme ve ye­ğe­ni­me beklenmeyen bir ölümün arkasından yapılması gereken tüm üzücü işlerde yardımcı olurken sık sık bu sözleri hatırladım. Kardeşimin göremediği, duyama­dığı veya yapamadığı bütün şeyleri düşündüm. Artık daha çok okuyor, daha az toz alıyorum. Bal­­konda oturup bahçemi seyrediyorum, uzayan çim­­lere aldırmadan. Ailem ve dostlarımla daha çok vakit geçiriyorum, iş toplantılarında daha az vakit harcıyorum. Her anın gü­zelliğini dоyаsıya yaşamak istiyorum. Hiç­bir şeyimi özel günler için saklamıyorum. Kıymetli tabak ça­na­ğımı her "özel" olayda kullanıyorum. En pahalı ce­ke­timi canım isterse süpermarkete gi­derken giyiyorum. Pahalı parfümü, özel par­­tiler için saklamıyorum.
Bir şey, eğer görmeye ve yapmaya değerse, onu şimdi görmek, duymak ve yapmak istiyorum. Eğer sayılı saatimin kaldığını bilseydim, yaz­ma­­yı er­te­lediğim mektupları yazmadığım için kızar­dım. "Bir gün ararım" dediğim dostları görmediğim için kızardım. Eşime ve kızıma, onları ne kadar çok sevdiğimi yeterince sık söylemediğim için kızardım. Artık hayatlarımıza kahkaha ve renk katacak hiçbir şeyi yarına ertelememeye, duygularımı dizginleme­meye çalışıyorum.
Sabah gözlerimi açtığımda ken­dime o gü­nün "Özel bir gün" olduğunu söylüyorum. Her gün, her dakika, her nefes gerçekten Al­lah'­tan bize bir armağan. şükürler olsun.

ТUZLU KАHVЕ

Kıza bir partide rastlamıştı. Partinin sonunda kı­zı kahve içmeye davet etti. Kız parti boyu dikkatini çekmeyen oğlanın davetine şaşırdı, bir ki­barlık gös­terisi yaparak kabul etti. Köşedeki şirin kafeye oturdular. Delikanlı öyle heyecanlıydı ki, оnun bu hali kızın da hu­zurunu kaçırdı.

- Ben artık gideyim’ demeye hazırlanırken, de­likanlı birden garsonu çağırdı.

- Bana biraz tuz getirir misiniz, dedi. Kahveme koymak için...

- Kahveye tuz!..Delikanlı kıpkırmızı oldu utançtan, ama tuzu kah­­vesine döktü ve içmeye başladı. Kız merakla:

- Garip bir ağız tadınız var, dedi. Delikanlı anlattı:

- Çocukken deniz kenarında yaşardık. Hep de­niz kenarında olurdum ve deniz kenarında oynar­dım. De­ni­zin tuzlu suyunun tadı ağzımdan hiç ek­silmedi. Bu tatla büyüdüm ben.. Bu tadı çok sevdim. Kahveme tuz koymam bundan. Ne zaman o tuzlu tadı dilimde hissetsem, çocukluğumu deniz kenarındaki evimizi ve mutlu ailemi hatırlıyorum. Annemle babam hala o deniz kenarında oturuyorlar. Onları ve evimi öyle özlüyorum ki...

Bunları söylerken gözleri nemlenmişti delikanlının. Kız dinlediklerinden çok duygulanmıştı. İçini bu kadar samimi döken, ailesini bu kadar özleyen bir adam, evi, aileyi seven biri olmalıydı. Evi­ni düşünen, evini arayan, evini sakınan biri...

Kız da konuşmaya başladı. Onun da evi uzaklardaydı. O da ailesini anlattı. Çok şirin bir sohbet olmuştu... Tatlı ve sıcak...

Buluşmaya devam ettiler ve her güzel öyküde olduğu gibi, prenses prensle evlendi. Ve de sonuna kadar mutlu yaşadılar. Prenses ne zaman kahve yap­­sa prensine, içine bir kaşık tuz koydu hayat bo­yu. Onun böyle sevdiğini biliyordu çünkü.

40 yıl sonra adam öldü. “Ölümümden sonra aç” diye bir mektup bırakmıştı sevgili karısına. Sevgilim, bir tanem. Lütfen beni affet. Bütün ha­yatımızı bir yalan üzerine kurduğum için beni af­fet. Sana hayatımda bir tek kere yalan söyledim. Tuzlu kah­vede. İlk buluştuğumuz günü hatırlıyor mu­sun? Öyle heyecanlı ve gergindim ki, şeker diyecekken “Tuz” çıktı ağzımdan. Sen ve herkes bana bakarken, değiştirmeye o kadar utandım ki, yalanla devam et­tim. Bu yalanın bizim ilişkimizin temeli olacağı hiç aklıma gelmemişti. Sana gerçeği anlatmayı defalarca düşündüm. Ama her defasında korkudan vazgeç­tim. Şimdi ölüyorum ve korkmam için bir se­bep yok. İşte gerçek. Ben tuzlu kahve sevmem. O, garip ve rezil bir tat. Ama seni tanıdığım andan iti­baren bu re­zil kah­veyi içtim. Hem de zerre pişmanlık duyma­dan. Se­ninle olmak hayatımın en büyük mutluluğu idi ve ben bu mutluluğu tuzlu kahveyе borçluydum. Dünyaya bir daha gelsem, seni yeniden tanımak ve bütün hayatımı yeniden seninle geçirmek isterdim. Bir hayat boyu daha tuzlu kahve içmek zorunda kalsam da...

Yaşlı kadının gözyaşları mektubu sırılsıklam ıs­lattı. Lafı açıldığında bir gün biri, kadına “Tuzlu kah­ve nasıl bir şey” diye soracak oldu... Gözleri nemlendi kadının. Çok tatlı! dedi...

KAPİTALİSTLİK BÖYLE BİR ŞEY İŞTE...

ТЕMİNАТ

Çok şık giyimli adamın biri New York şehrinin en iyi bankalarından birine girer. Sırasını bekledikten sonra, müşteri temsilcisinin önündeki koltuğa oturur ve utangaç bir eda ile:
- Çok acele 5,000 dolara 3 haftalığına ihtiya­cım var, bunu sizden hemen temin edebilir miyim di­ye sorar. Müşteri temsilcisi adamın giyiminden ve ko­nuş­masından çok etkilenmesine rağmen, kendi ban­ka­ları ile daha önce hiç çalışıp çalışmadığı veya herhangi bir referansı olup olmadığı gibi beylik sorula­rını, ezberletildiği şekilde sorar.
Adam, bunun üze­rine kibarca ve ezilerek bunların aslında hepsini ken­disine temin edebileceğini, fakat çok acelesinin ol­duğunu ve müşteri temsilcisinin temkinli yaklaşı­mı­nı da gayet anlayışla karşıladığını anlatır ve sorar:
Benim aklıma bir çözüm yolu geliyor; ka­pı­nızın önünde 200.000 dolar değerinde Rolls Royce ara­bam var, bunu size teminat olarak bırakayım, 3 haf­ta sonra 5.000 doları ve faizini ödedikten sonra ara­bamı geri alırım, böyle bir çözüm sizce uygun mu? der. Müşteri temsilcisi bunu hemen sevinçle kabul eder, adamın Rolls Royce'u bankanın garajına park edilir ve adam arzu ettiği 5.000 doları alıp gider. Adam 3 hafta sonra yine aynı müşteri temsilci­sinin önüne gelir, borç aldığı 5.000 doları ve 3 hafta­lık süre için tahakkuk eden 15 dolar 42 cent faizi öder. Müşteri tam Rolls Royce'u ile bankanın önünden ayrılırken, müşteri temsilcisi biraz utanarak:
- Kusura bakmayın ama, sizin gibi bir beyefen­di nasıl olur da, kredi kartı ile çekebileceği 5.000 do­lar için 200.000 dolar değerindeki Rolls Royce ara­ba­sını rehin bırakıp 5.000 dolar kredi alır? diye so­rar. Bunun üzerine müşteri:
- Peki siz New York'ta Rolls Royce'umun başına bir şey gelmeyeceğinden bu kadar emin ol­du­ğum ve 3 haftalık park ücretinin 15 dolar 42 cent tuttuğu başka bir park yeri biliyor musunuz? sorusuyla cevap verir.